یکی از اصولی که در لوله کشی فاضلاب شهری ( اگو شهری ) باید مد نظر قرار گیرد، تعیین شیب مناسب و استاندارد لوله فاضلاب است. شاید در ابتدا ندانید که این کار به حدی باید مهندسی و حساب شده انجام شود که سرعت حرکت پساب و فاضلاب داخل لوله کاملاً روان باشد تا مشکلات بعدی از قبیل گرفتگی لوله فاضلاب و تماس با شرکت های لوله بازکنی بوجود نیاید.
از جمله مواردی که به هنگام لوله کشی فاضلاب شهری باید مورد توجه قرار گیرید، شیب استاندارد لوله فاضلاب و قطر لوله ها است. ما به عنوان یکی از شعب فعال و شبانه روزی لوله بازکنی تهران، قصد داریم در این مقاله به نحوه محاسبه شیب استاندارد لوله فاضلاب و سایر لوله های تخلیه در لوله کشی فاضلاب شهری اشاره کنیم.
شیب لوله فاضلاب و اهمیت تعیین آن چیست؟
در ابتدا و انتهای لوله فاضلاب، بالاترین و پایین ترین نقطه لوله را تا سطح زمین اندازه می گیرند، اختلاف این دو نقطه به عنوان شیب لوله فاضلاب در نظر گرفته می شود.
تعیین شیب لوله فاضلاب به درستی باعث می شود که که حرکت سیال و فاضلاب داخل لوله بدون توقف و بدون ایجاد گرفتگی باشد. افراط و تفریط در این مورد هم جایز نیست. شیب استاندارد برای لوله کشی لوله فاضلاب، حدوداً 2درصد است.
توجه داشته باشید که اگر میزان شیب این لوله از این مقدار کمتر باشد، فاضلاب داخل لوله حرکت نمی کند و تخلیه به کندی انجام می گیرد. در اینگونه مواقع، به اشتباه گمان می کنید چاه فاضلاب پر شده است و باید نسبت به تخلیه چاه اقدام کنید.
اگر هم از 2 درصد بیشتر در نظر گرفته شود، فاضلاب مایع با سرعت داخل لوله حرکت می کند و پسماند و مواد جامد در سطح داخلی لوله باقی می ماند و به مرور با تجمع این مواد جامد، گرفتگی لوله فاضلاب به وجود می آید. به همین دلیل است که رد اجرای لوله کشی فاضلاب شهری و همینطور لوله کشی ساختمان باید به این موارد دقت کنید.
نحوه محاسبه شیب استاندارد لوله فاضلاب
برای تعیین و اندازه گیری شیب استاندارد لوله فاضلاب ابتدا باید این مساله را در نظر بگیریم که نوع لوله کشی زیر سقفی است یا در کف ساختمان کار شده است. معمولا برای اندازه گیری شیب لوله فاضلاب بر روی کف زمین، از ابزاری به نام تراز استفاده می شود. چرا که کف زمین خود دارای شیب استانداردی است و برای اندازه گیری شیب لوله های افقی ناگزیر به استفاده از تراز می باشید.
البته در نظر داشته باشید که قطر لوله فاضلاب هم در تعیین شیب لوله فاضلاب موثر است. اصول لوله کشی اینطور بیان می کند که در یک مسیر باید از لوله های هم قطر استفاده شود یا در مسیر چاه فاضلاب، قطر لوله افزایش پیدا کند. پس اینطور به نظر می رسد که در تعیین شیب لوله فاضلاب، قطر لوله یکی از عوامل تاثیرگذار است. ممکن است به خدمات رفع گرفتگی سینک نیاز داشته باشید.
فرمول محاسبه شیب لوله در لوله کشی ساختمان
طول لوله/100* (ارتفاع ابتدای لوله – ارتفاع انتهای لوله)
اگر قطر لوله 50 تا 65 باشد، شیب استاندارد 2 درصد و برای لوله هایی با قطر 80 الی 150 مقدار آن 0.1 درصد و برای لوله هایی با قطر بیشتر از 200 شیب 0.5 درصد در نظر گرفته خواهد شد. نهایتاً این قانون کلی پابرجاست که نحوه محاسبه شیب باید به گونه ای باشد که سرعت حرکت فاضلاب در آن 70 سانتیمتر در ثانیه باشد تا با مشکل گرفتگی لوله فاضلاب یا تخلیه کند مواجه نشوید.
شیب استاندارد هر یک از لوله های فاضلاب در ساختمان
همانطور که در هر کاری باید به سراغ افراد خبره و باتجربه بروید، در لوله کشی ساختمان نیز همینطور است. یک لوله کش با تجربه می داند که برای هر یک از لوله های ساختمان باید از لوله های با قطر و شیب مشخص استفاده کند. به عنوان مثال وان حمام باید دارای لوله های خروجی با قطر 40 میلی متر بوده و شیب لوله های آن 0.03، دوش حمام دارای لوله هایی با قطر 40 و شیب 0.02 می باشد.
شیب لوله فاضلاب توالت
برای تعیین شیب لوله توالت، باید به نوع توالت دقت شود. در توالت های سنتی که به سیفون متصل هستند، سیفون را به صورت کاملاً عمود بر روی دیوار نصب می کنند. سپس شیب لوله تخلیه توالت تا سیفون را حداقل 1 و حداکثر 2 درصد در نظر می گیرند.
اما در مورد شیب لوله تخلیه توالت فرنگی، این مورد را توجه داشته باشید که توالت فرنگی بر روی سطح صاف نصب می شود و باید طوری باشد که سرریز توالت فرنگی، شیب 2 درصدی داشته باشد.
اصول لوله کشی فاضلاب شهری
علاوه بر اینکه در زمان لوله کشی فاضلاب، شیب استاندارد را باید رعایت کنید، سایر قوانین و مقررات مربوط به اصول لوله کشی را نیز مد نظر داشته باشید.
1- هدف از تعیین شیب برای لوله فاضلاب، این است که لوله با هر قطری که باشد، سرعت حرکت فاضلاب در داخل آن باید 70 سانتی متر در ثانیه باشد. به همین دلیل است که در فرمول تعیین شیب، باید به قطر آن دقت شود. کم توجهی به موارد ریزی نظیر این موضوع می تواند در آینده شما را با چالش های جدی از جمله تخلیه کند آب یا گرفتگی لوله فاضلاب ساختمان مواجه کند.
2- بر روی لوله های افقی و اصلی لوله فاضلاب، هر 30 متر یک دریچه بازدید فاضلاب نصب می شود. برای سایر لوله ها هم زمانی نیاز به نصب دریچه بازدید فاضلاب است که لوله تغییر شیب داشته باشد و زمانی که تغییر شیب بیش از یک زاویه 45 درجه ای است، حتماً باید یک دریچه بازدید فاضلاب نصب شود.
3- لوله فاضلاب هر ساختمان باید در همان ساختمان باشد و آن را از ساختمان های مجاور عبور ندهند. البته امروزه و با ساخت و سازهای جدید، این مساله یک مورد بسیار نادر است.
4- قطر لوله را در مسیر چاه فاضلاب می توان افزایش داد ولی در کل مسیر لوله کشی، قطر لوله را نمی توان کاهش داد.
5- در ساختمان هایی که تعداد طبقات آنها زیاد می باشد، نیاز به نصب سرعت گیر در لوله کشی وجود ندارد.
6- پس از نصب لوله فاضلاب و انجام لوله کشی، روی لوله ها را باید پوشاند تا شیب آن به هم نخورد و اتصالات در مسیر لوله کشی فاضلاب، باید از نوع اتصالات 45 درجه ای باشد.
7- شیب لوله ها بین 1 تا 4 می باشد که در اغلب مواقع با توجه به قطر استاندارد لوله ها نباید این شیب از 2 درصد بیشتر شود.